Τα πρώτα τρία χρόνια της ζωής τους, τα παιδιά αναπτύσσονται με πολύ γρήγορους ρυθμούς, δέχονται πολλές πληροφορίες και μαθαίνουν πολλά πράγματα αλλά έρευνες δείχνουν πως από αυτά τα χρόνια τα παιδιά δεν έχουν αναμνήσεις. Όσο μεγαλώνει κανείς η ηλικία αυτή γίνεται όλο και πιο θολή. Τα παιδιά πολλές φορές λένε πως δεν έχουν μνήμες από οικογενειακές διακοπές, γενέθλια ή ρωτούν τους γονείς τους να τους πουν ιστορίες για τότε που ήταν μωρά.
Πώς και σε ποια ηλικία λοιπόν διαμορφώνεται η μνήμη των παιδιών;
Ο εγκέφαλος των μικρών παιδιών και συγκεκριμένα η μνήμη τους, είναι υπό συνεχή ανάπτυξη και δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτή τον ενηλίκων. Από την ηλικία των 3 μηνών, ο άνθρωπος ξεκινά να «καταγράφει» γεγονότα όπως το άγγιγμα των γονιών ή άλλες εμπειρίες που του παρέχουν τρυφερότητα και προστασία, αλλά όχι με την έννοια της συνειδητής μνήμης-ανάμνησης για μεγάλο διάστημα.
Οι ειδικοί συμφωνούν παρουσιάζουν 3 παράγοντες που επηρεάζουν την μνήμη:
- Η ανάπτυξη του εγκέφαλου και η δυνατότητα του παιδιού να αποθηκεύει πληροφορίες.
- Η μητρική γλώσσα η οποία είναι απαραίτητη για να εκφράσει το παιδί αυτό που θυμάται.
- Η ανάπτυξη του “Εγώ”: Στην ηλικία μεταξύ 2 και 3 χρονών τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι είναι αυτόνομα όντα και ότι ζουν τη δική τους ζωή με παρελθόν και παρόν. Τώρα που ξέρουν να βάλουν τα πράγματα σε έναν χρονικό άξονα, αρχίζουν να θυμούνται καλύτερα.
Αμέσως μετά την γέννηση, το μωρό αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του. Ένα παιδί που θηλάζει αναγνωρίζει την μυρωδιά της μέσα σε μία εβδομάδα.Μέσα σε τρεις μήνες αναγνωρίζει πρόσωπα, αγαπημένα παιχνίδια, ήχους κλπ. Παρόλο που το μωρό έχει την δυνατότητα να θυμάται αυτά τα πράγματα, δεν πρόκειται για απομνημόνευση γεγονότων η οποία σταδιακά εξελίσσεται. Από ενός έτους τα μωρά αρχίζουν να θυμούνται άτομα που τα βλέπουν τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα. Επίσης θυμούνται την ακολουθία ορισμένων πραγμάτων και αρχίζουν να μιμούνται. Από τους 18 μήνες θυμούνται που βρίσκονται τα αγαπημένα τους παιχνίδια ή την γεύση του φαγητού που προτιμούν αλλά δεν μπορούν να θυμηθούν για παράδειγμα τι έκαναν την προηγούμενη μέρα.
Στα δύο χρόνια τα παιδιά αρχίζουν να καταγράφουν στη μνήμη τους πράγματα που επαναλαμβάνονται στην καθημερινότητά τους. Επιστήμονες στο Harvard έχουν συμπεράνει ότι τα παιδιά σε αυλή την ηλικία μπορούν να θυμούνται κάτι για πολλούς μήνες το οποίο το έχουν δει σε επαναλαμβανόμενη βάση. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό για τους γονείς να ακολουθούν ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για τα παιδιά τους. Καθώς μέσα από αυτό μαθαίνουν, αποκτούν μνήμη, αλλά νιώθουν και ασφάλεια.
Τα παιδιά μετά το 3 έτος της ηλικίας τους, αρχίζουν να θυμούνται πράγματα.Φυσικά, τα παιδιά στην ηλικία αυτή δεν κατανοούν τη σωστή χρονική ακολουθία, συχνά διηγούνται ένα γεγονός στην γιαγιά τους «αύριο που πήγα στις κούνιες, γνώρισα το Μαρία και παίξαμε» ή «Όταν ήμουν μικρή είχα πιπίλα, τώρα μεγάλωσα».
Στα πέντε χρόνια του ένα παιδί μπορεί να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα που αφορά στο πότε θα κάνουν κάτι. Φυσικά δεν πρέπει να δίνουμε μεγάλες «λίστες», αλλά μπορούμε μέσα στην ημέρα να ορίσουμε κάποια πράγματα και το παιδί να έχει την μνήμη και την συνείδηση να το πραγματοποιήσει. Ένα παιδί πέντε χρονών, ξέρει ότι καθημερινά θα πάει στο σχολείο, ότι το Σαββατοκύριακο θα χαρεί οικογενειακές βόλτες. Θυμάται να περιγράψει και συμβάντα από προηγούμενες ημέρες, ή να αναφέρει κάτι που πρόκειται να συμβεί, βάσει του «προγράμματος» του.
Παρόλο που τα παιδιά δεν έχουν συνειδητές αναμνήσεις των πρώτων χρόνων της ζωής τους, οι πράξεις μας και τα γεγονότα που βιώνουν , καθορίζουν σημαντικά το υπόλοιπο της ζωής τους. Μπορεί ένα συμβάν να μην αποτελεί ανάμνηση αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτό το συμβάν δεν έχει θετική ή αρνητική επιρροή. Σύμφωνα, με τους ειδικούς μέχρι το 5 έτος διαμορφώνεται η προσωπικότητα του παιδιού. Δώστε στα παιδιά θετικά παραδείγματα και πράξεις να μιμούνται. Επιλέξτε να τους καθοδηγείτε για το σωστό και όχι για το «τι δεν πρέπει να κάνουν». Τα παιδιά δεν έχουν την αίσθηση του κινδύνου και μιμούνται κάθε σας πράξη. Μην τους απαγορεύετε κάτι χωρίς να τους εξηγείτε τους λόγους. Οι απαντήσεις «Μη», «Όχι εκεί» «Το λέει η μαμά σου και πρέπει να ακούς» δεν δίνουν καμία εξήγηση στο παιδί σας για το τι δεν πρέπει να κάνει. Με αποτέλεσμα οι μη αποδεκτές συμπεριφορές να επαναληφθούν. Τα παιδιά χρειάζεται να ξέρουν την αλήθεια, κάτι που σίγουρα «καταγράφεται» στην μνήμη τους και το «αποδεικνύουν» αργότερα με τις πράξεις τους. Τα παιδιά χρειάζονται επιβράβευση όταν θυμούνται κάτι. Μη συγκρίνετε τη μνήμη τους με αυτή των ενηλίκων. Είναι σημαντικό να ακούσουν «μπράβο που το θυμήθηκες» .
Τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης, τον κύριο ρόλο τον παίζει η οικογένεια, που αποτελεί πρότυπο για ένα παιδί. Ακόμη και εάν τα παιδιά δεν έχουν συνειδητές αναμνήσεις από τα πρώτα τους χρόνια, ασυνείδητες λειτουργίες «καταγράφονται» από τις αισθήσεις και έτσι αργότερα το μυαλό του παιδιού είναι έτοιμο να αποθηκεύσει γεγονότα της ζωής του.
Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να αφιερώνουν ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους. Είναι ωραίο όταν μεγαλώνουν να θυμούνται εκείνες τις ωραίες στιγμές με τον μπαμπά τους που έπαιζαν μπάλα ή με την μαμά τους που χόρευαν και διασκέδαζαν. Τα οικογενειακά τραπέζια με γέλια και χαρές. Για να το καταλάβετε καλύτερα, κάντε ένα πείραμα στον εαυτό σας. Σκεφτείτε κάτι ευχάριστο και κάτι δυσάρεστο από την παιδική σας ηλικία. Ποιο από τις δύο αναμνήσεις σας έρχεται πρώτη; Στις περισσότερες περιπτώσεις, έρχεται πρώτη η δυσάρεστη ανάμνηση. Ο λόγος είναι η απουσία του ποιοτικού χρόνου.
Πηγή: jenny