Οι εξετάσεις των γυμνασίων και λυκείων έχουν ήδη ξεκινήσει και οι πανελλαδικές εξετάσεις για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια ακολουθούν. Πολλοί μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες εξετάζονται προφορικά. Οι δυσκολίες για τις οποίες προβλέπεται προφορική εξέταση είναι, μεταξύ άλλων, η δυσλεξία, η δυσορθογραφία, η ελλειμματική προσοχή-υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), οι διαταραχές του αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) και οι κινητικές αναπηρίες. Για κάποιες από αυτές τις δυσκολίες οι έρευνες καταδεικνύουν υψηλή συννοσηρότητα με τον τραυλισμό. Τι συμβαίνει λοιπόν όταν το παιδί εξετάζεται προφορικά και τραυλίζει; Στις σχετικές εγκυκλίους του υπουργείου παιδείας (Φ.251/28322/Α5/20-2-2017 και Φ.251/63675/Α5/13-4-2017) δεν προβλέπεται ειδική μέριμνα για αυτή την περίπτωση.
Συχνά ο έφηβος που τραυλίζει εγκλωβίζεται σε δυσλειτουργικούς φαύλους κύκλους: «το στόμα μου κολλάει, σκέφτομαι ότι με άκουσαν που τραύλισα και θα νομίζουν ότι δεν ξέρω την απάντηση, αισθάνομαι φόβο, το σώμα μου ιδρώνει, αλλάζω τη λέξη για να βοηθηθώ προσωρινά και να ξεκολλήσω. Η αλλαγή της λέξης με οδηγεί να μην πω αυτό που θέλω, αυτό με δυσαρεστεί, προσπαθώ να ξαναπώ τη λέξη…». Αυτός ο φαύλος κύκλος σκέψεων, συναισθημάτων, σωματικών αντιδράσεων και συμπεριφορών ενεργοποιείται συχνά στη βάση προβλέψεων που βασίζονται στην προηγούμενη επικοινωνιακή εμπειρία του εφήβου που τραυλίζει. Για παράδειγμα, αν το παιδί τις περισσότερες φορές που εξετάζεται προφορικά κολλάει στην πρώτη λέξη, αυτό το κάνει να αναμένει το επεισόδιο τραυλισμού και να φοβάται ότι θα κολλήσει, πριν καν μιλήσει. Εδώ, ο τραυλισμός ενεργοποιείται από τον φόβο ενός επικείμενου επεισοδίου τραυλισμού και το αποτέλεσμα μπορεί να είναι να αποφασίσει να μην πει μάθημα αντί να πει και να κολλήσει. Στις εξετάσεις τα πράγματα είναι πιο απαιτητικά. Αφενός δεν υπάρχει η επιλογή να μην μιλήσω, αφετέρου το άγχος της εξέτασης μπορεί να επηρεάσει τον έφηβο που τραυλίζει, όπως άλλωστε όλους μας, και ίσως να επιδεινώσει τον τραυλισμό. Ωστόσο, κάθε έφηβος που τραυλίζει έχει εμπειρία και από επιτυχημένες στιγμές διαχείρισης της επικοινωνίας, εμπειρία από τις στιγμές που ελέγχει την ομιλία του αποτελεσματικά και επιτυγχάνει το επικοινωνιακό αποτέλεσμα που επιθυμεί. Η εστίαση στις επιτυχημένες στιγμές διαχείρισης της ομιλίας αναδεικνύει τους ιδιαίτερους διαθέσιμους βοηθητικούς μηχανισμούς του κάθε ενός προσώπου που τραυλίζει.
Εν όψει των εξετάσεων θα θέλαμε να μοιραστούμε κάποιες σκέψεις με τους εφήβους που τραυλίζουν και εξετάζονται προφορικά:
- Έχετε εμπιστοσύνη στις γνώσεις σας. Δεν γνωρίζετε λιγότερα επειδή τραυλίζετε.
- Τραυλίστε ελεύθερα. Η εξέταση, είναι εξέταση γνώσεων και όχι εξέταση ροής ομιλίας. Είναι προτιμότερο να πείτε όλα όσα θέλετε κι ας τραυλίσετε.
- Αν παρόλα αυτά θέλετε να αισθάνεστε τη σιγουριά της ελεγχόμενης ροής αξιοποιήστε τον δικό σας τρόπο ελέγχου της ροής.
- Έχετε επιλογές, μπορείτε να αναπτύξετε το θέμα προφορικά, να διαβάσετε αυτό που έχετε γράψει ή να ζητήσετε να αξιολογηθεί το γραπτό σας κείμενο. Επομένως, έχετε τη δυνατότητα να επιλέξετε τον τρόπο που σας εξυπηρετεί καλύτερα με βάση τις δεξιότητες ροής της ομιλίας σας.
- Συζητήστε με τον λογοθεραπευτή σας τις σκέψεις και τους προβληματισμούς σας, ανακαλύψτε και προβάρετε μαζί τρόπους που πιθανώς εξυπηρετούν τον έλεγχο της ομιλίας και του συναισθήματός σας κατά τη διάρκεια της εξέτασης.
Με βάση την εγκύκλιο του υπουργείου παιδείας η προφορική εξέταση στόχο έχει να δώσει ίσες ευκαιρίες σε μαθητές οι οποίοι λόγω της υφιστάμενης αδυναμίας τους αδυνατούν να εκφράσουν γραπτά τις γνώσεις τους. Στην κατεύθυνση των ίσων ευκαιριών παραθέτουμε κάποιες σκέψεις που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες στους καθηγητές που θα εξετάσουν παιδιά με τραυλισμό:
- η αποφυγή είναι ένας κλασσικός, δυσλειτουργικός, μηχανισμός διαχείρισης του τραυλισμού. Δυσκολεύομαι να πω την λέξη άρα την αποφεύγω, δεν την λέω καθόλου ή την αλλάζω λέγοντάς την περιφραστικά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετική απάντηση από την επιθυμητή και να αυξήσει το άγχος. Βεβαιωθείτε ότι αυτό δεν συμβαίνει στον μαθητή κατά την διάρκεια της προφορικής εξέτασης.
- Πολλοί έφηβοι που τραυλίζουν δεν τραυλίζουν εμφανώς. Αισθάνονται τον φόβο ενός επικείμενου επεισοδίου τραυλισμού αλλά μπορεί να μην τραυλίζουν λεκτικά. Ο φόβος μπορεί, υπό συνθήκες, να οδηγήσει σε σιωπή ή αδυναμία εκκίνησης ομιλίας και σε σωματικές αντιδράσεις όπως τρέμουλο, κοκκίνισμα εφίδρωση.
- Χρονική καθυστέρηση στο να δώσει μια απάντηση ο μαθητής ή κενά στην διατύπωση, μπορεί να οφείλονται σε σιωπηρά μπλοκαρίσματα στη ροή της ομιλίας που δεν γίνονται πάντα αντιληπτά και όχι σε αδυναμία σκέψης/απάντησης
- Ο χρόνος βοηθά, ο τραυλισμός δεν τα πάει καλά με τους γρήγορους ρυθμούς. Ο μαθητής θα πρέπει να αισθάνεται ότι έχει χρόνο να πει όσα έχει να πει και συνήθως εκνευρίζεται με τη συμβουλή «πάρε το χρόνο σου». Εξαντλήστε τα περιθώρια χρόνου που σας δίνει ο κανονισμός των εξετάσεων.
- Πολλοί έφηβοι που τραυλίζουν μιλούν γρήγορα για να τα πουν «όλα με την μία». Αυτό ίσως τους οδηγεί στο να κολλούν περισσότερο ή στο να γυρίζουν πίσω και να λεν πολλές φορές το ίδιο πράγμα μέχρι «να πάρουν φόρα» για να συνεχίσουν αυτό που θέλουν να πουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό έχει σαν αποτέλεσμα δυσκατάληπτη ομιλία ή ανοργάνωτο, χωρίς ολοκληρωμένο νόημα, λόγο. Διασφαλίστε ότι καταλάβατε και ζητήστε διευκρινήσεις όπου είναι απαραίτητο. Πηγή :efiveia.gr