Τι σημαίνουν οι εκρήξεις θυμού και πώς μπορούμε να τις διαχειριστούμε; Είναι το παιδί μας κακομαθημένο και απαιτητικό ή μήπως είναι απλώς εκνευρισμένο;
Τα παιδιά μπαίνοντας στην εφηβεία έρχονται αντιμέτωπα με δεκάδες αλλαγές στο σώμα και την ψυχοσύνθεσή τους και, μοιραία, δυσκολεύονται πολύ να συγκρατήσουν και να διαχειριστούν τις εκρήξεις θυμού, απογοήτευσης και -ας μην ξεχνιόμαστε- ορμονών. Διεκδικώντας μια ισότιμη θέση ανάμεσα στους ενήλικες, αλλά έχοντας ακόμη σκέψη και… ταπεραμέντο παιδικό, ο μέσος έφηβος θα φωνάξει, θα βρίσει, θα κοπανήσει με οργή την πόρτα, θα βάλει τα ακουστικά του και δεν θα ξαναμιλήσει για ώρες, θα κλάψει γοερά επειδή κανείς δεν το καταλαβαίνει και θα αντιμετωπίσει τους γονείς του σαν αυταρχικούς μονάρχες με σαδιστικές τάσεις.
Ο θυμός και οι εκρήξεις εκνευρισμού είναι φαινόμενα απόλυτα αναμενόμενα στην εφηβεία. Τι πρέπει, όμως, να κάνουν οι γονείς, όταν γίνονται δέκτες των εφηβικών πυρών;
Στην περίπτωση που το παιδί είναι ακόμα μικρό…
Είναι το παιδί μου κακομαθημένο;
Τα ερωτήματα που εγείρονται όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα τέτοιο συμβάν είναι πολλά και συνήθως κοινά στο μυαλό των περισσότερων γονιών: Είναι το παιδί μου κακομαθημένο; Να το μαλώσω; Να το τιμωρήσω; Πώς θα το κάνω να σταματήσει να χτυπιέται; Τι είναι αυτό που θέλει πραγματικά; Η πιο συνηθισμένη αντίδραση είναι, αφού εξαντλήσουμε κάθε προσπάθεια, να «λογικέψουμε» το παιδί μας , να το δωροδοκήσουμε («Πάμε να σου πάρω παγωτό») ή να του αποσπάσουμε την προσοχή, στη συνέχεια να του φωνάζουμε ότι η συμπεριφορά του είναι απαράδεκτη, ότι δεν πρόκειται να το ξαναπάμε ποτέ στο πάρκο, γιατί ορίστε πώς μας το ξεπληρώνει και ότι φυσικά μπισκότο δεν πρόκειται να δει μπροστά του μέσα στην υπόλοιπη εβδομάδα ούτε ζωγραφιστό. Αποτέλεσμα; Το παιδί ουρλιάζει ακόμα πιο δυνατά και η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο.
Αποδοχή του κλάματος
Μπορεί να φαίνεται ακατανόητος σε έναν ενήλικο ο λόγος που κλαίει ένα παιδί· στην πραγματικότητα όμως είναι πολλοί οι λόγοι που δικαιολογούν κάτι τέτοιο μέσα στην καθημερινότητα του παιδιού (π.χ. το ότι πρέπει να ξυπνήσει νωρίς για να πάει στο σχολείο, το ότι το αναγκάζουμε να έρθει μαζί μας για ψώνια, ενώ θα ήθελε να μείνει στην παιδική χαρά κ.λπ.), απλώς το ίδιο δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει την ένταση και εκτονώνεται με το κλάμα με όποια αφορμή του δοθεί. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι γονείς έχουν συνηθίσει να καταστέλλουν το κλάμα αντί να το αποδέχονται. Λένε, για παράδειγμα: «Μην κλαις, θα περάσει». Για το παιδί, όμως, το κλάμα είναι εκτόνωση των αρνητικών συναισθημάτων του.
Σε περίπτωση ενός έφηβου…
Δώστε του χώρο και χρόνο
Δεν χρειάζεται να είστε ετοιμοπόλεμοι και μαχητικοί κάθε φορά που το παιδί ξεσπά σε φωνές. Επιλέξτε προσεκτικά τις «μάχες» σας και, αν η μπόρα δεν είναι πολύ δυνατή, αφήστε την να περάσει αμαχητί. Θα φωνάξει, θα κλειστεί στο δωμάτιό του και -αν μη τι άλλο- όταν πεινάσει, θα βγει. Ενίοτε η μοναξιά και οι προσωπικές σκέψεις είναι οι καλύτεροι σύμβουλοι.
Εξηγήστε στο παιδί ότι τα νεύρα του, είναι εναντίον του
Δώστε στο παιδί να καταλάβει γιατί οι φωνές και οι προσβολές που ενδεχομένως εκτοξεύει είναι ξεκάθαρα εναντίον του. Εξηγήστε του ότι μ’ αυτή τη συμπεριφορά, χάνετε την εμπιστοσύνη σας σ’ αυτό και, ως εκ τούτου, την διάθεσή σας να παραχωρήσετε προνόμια. Καταστήστε σαφές ότι δεν πρόκειται για κάποιο παιχνίδι εξουσίας, αλλά για απλή λογική που ισχύει σε κάθε ενήλικη σχέση. Μπορείτε, επί παραδείγματι, να του πείτε ότι «Αν συμπεριφέρεσαι έτσι, δεν μπορώ να σε αντιμετωπίσω σοβαρά και να σου επιτρέψω να πας στο Χ πάρτι που μου ζητάς».
Μιλήστε του ανοιχτά για το πώς σας επηρεάζει η συμπεριφορά του
Δεν εννοούμε να γίνεται δραματικοί -πόσο μάλλον να προσπαθήσετε να «φορτώσετε» το γιο ή την κόρη σας με ενοχές- αλλά να ομολογήσετε την ειλικρινή σας ενόχληση και στενοχώρια, όταν γίνεστε αποδέκτες φωνών ή προσβολών. Για παράδειγμα: «Όποιος κι αν μου μιλούσε μ’ αυτό τον τρόπο, θα με έκανε να στενοχωρηθώ. Μου είναι πολύ δύσκολο όταν μου συμπεριφέρεσαι έτσι. Σκέψου το.»
Πείτε έναν «καλό λόγο» όταν αντιδράει ώριμα
Για να πετύχετε την επιθυμητή συμπεριφορά, πρέπει να το επικροτείτε και να το ενθαρρύνετε. Επαινέστε τις σπάνιες στιγμές μεγαλείου και ωριμότητας που θα δείξει το παιδί –άλλωστε, ένα απ’ τα κλασικότερα παράπονα όλων των ανθρώπων είναι ότι τα «καλά» τους, ποτέ δεν αναγνωρίζονται, ενώ οι κακές συμπεριφορές και τα λάθη γράφονται σε μάρμαρο.
Εσείς είστε ο ενήλικας, φερθείτε με ψυχραιμία
Οι απειλές και οι φωνές θα καταφέρουν μόνο να σας «ρίξουν» στο επίπεδο του παιδιού. Θυμηθείτε ότι είστε εσείς που φέρετε την ευθύνη να δώσετε το καλό παράδειγμα, λύνοντας με ηρεμία και λογική τα προβλήματα που ανακύπτουν. Κάνοντας αντίποινα και επιστρέφοντας τις «κακές κουβέντες» και τις φωνές, περνάτε το μήνυμα ότι η αυτού του είδους η επικοινωνία είναι επιθυμητή. Με το να λέτε «μην γίνεσαι επιθετικός!» σε επιθετικό τόνο, είστε -το λιγότερο- μη πειστικοί. Με σταθερότητα και αυστηρότητα στη φωνή και τις πράξεις, θα καταφέρετε πολύ περισσότερα απ’ ότι με το θυμό –αυτό δεν είναι άλλωστε το μήνυμα που θέλετε να του περάσετε;