Ο θεσμός της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΣΕΠ) έχει ως κύριο στόχο την παροχή βοήθειας στους νέους και στους ενηλίκους, για να αντιμετωπίσουν δυναμικά τα ποικίλα προβλήματα που συνδέονται είτε με την εκπαιδευτική τους πορεία είτε με την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Υπό το πρίσμα αυτό, ο ΣΕΠ λειτουργεί διαμεσολαβητικά μεταξύ του ατόμου και της κοινωνίας και των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών ευκαιριών που αυτή παρέχει, μεταξύ των ατομικών φιλοδοξιών και της πραγματικότητας. Ως εκ τούτου, είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τις περιρρέουσες οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές συνθήκες, στο πλαίσιο των οποίων διαμορφώνεται και υλοποιείται (Κρίβας, 2002. Watts & Sultana, 2003). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη σημαντικών διαφορών, τόσο στον τρόπο εφαρμογής του θεσμού σε κάθε χώρα, σε επίπεδο πολιτικού σχεδιασμού, δομών, και μεθόδων, όσο και στο επαγγελματικό προφίλ των ίδιων των λειτουργών του. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός, αποσκοπεί στη διερεύνηση της αυτοεκτίμησης, της προσωπικότητας, των δυνατοτήτων και των ενδιαφερόντων του κάθε ατόμου προκειμένου να το καταστήσει ικανό να τα αξιοποιήσει μέσα σε ένα δεδομένο κοινωνικό περιβάλλον. Στόχος είναι, μετά την αξιολόγηση του δυναμικού του ατόμου, η επισήμανση των προδιαγραφών των διαθέσιμων επαγγελμάτων ώστε να οδηγηθεί το άτομο στην καλύτερη δυνατή επιλογή επαγγέλματος. Η επιτυχημένη δραστηριοποίηση του ατόμου σ’ έναν επαγγελματικό χώρο που πραγματικά του ταιριάζει είναι αυτή που διαμορφώνει ανθρώπους με αίσθηση προσωπικής ικανοποίησης και κοινωνικής επιτυχίας.
Στις μέρες που διανύουμε, μία εποχή οικονομικής αλλά και κοινωνικής κρίσης, η σωστή και έγκαιρη εφαρμογή του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, κρίνεται πιο αναγκαία από ποτέ. Ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός καλό είναι να ξεκινάει νωρίς στην ζωή του ατόμου, κατά την εφηβεία. Προκειμένου το άτομο να διαμορφώσει μία κατάλληλη και συνειδητή απόφαση για την επαγγελματική του σταδιοδρομία, θα πρέπει να έχει ξεκαθαρίσει τι είναι αυτό που θέλει, καθώς και τι του ταιριάζει. Να συμβιβάσει το «τι θέλω» με το «τι μπορώ». Σε αυτό το σημείο ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός αποτελεί μία διαδικασία που μπορεί να βοηθήσει το μαθητή ήδη από το Γυμνάσιο να γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του, να μάθει να οργανώνει τις πληροφορίες και να λαμβάνει αποφάσεις.
Στόχοι επαγγελματικού προσανατολισμού
Ο επαγγελματικός προσανατολισμός έχει συνήθως τέσσερις στόχους:
- Την πληροφόρηση για τις σπουδές και τα επαγγέλματα
- Την αυτογνωσία
- Την εκμάθηση τεχνικών λήψης απόφασης και τέλος
- Την μετάβαση, δηλαδή στον επανασχεδιασμό και τη διαχείριση της σταδιοδρομίας σε διάφορα στάδια κρίσιμων μεταβάσεων από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας.
Επίσης αξιοποιεί τις δυναμικές και τις σχέσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της ομάδας, και μπορεί να προσφερθεί σε μεγάλο αριθμό ατόμων ίδιων χαρακτηριστικών και αναγκών.
Δικαιολογημένα χώρες με υψηλούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης (Αυστρία, Σουηδία, Βέλγιο, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία Ιρλανδία), έχουν το πλεονέκτημα να διαμορφώνουν ένα πιο οργανωμένο Επαγγελματικού Προσανατολισμό για τους πολίτες τους σε αντίθεση με τις ασθενέστερες οικονομικά (ανάμεσα τους η Ελλάδα και η Κύπρος), των οποίων τα άτομα που αναλαμβάνουν τον ΣΕΠ κατέχουν άλλους επαγγελματικούς ρόλους όπως καθηγητές μέσης εκπαίδευσης. Ενδεικτικά σημεία που θα μπορούσε να εστιαστεί ο ΣΕΠ είναι ένας ειδικός χώρος που θα παρέχεται συμβουλευτική σε μαθητές αλλά και τεστ διερεύνησης ικανοτήτων, ανάπτυξη υλικοτεχνικής υποδομής, επαναπροσδιορισμός του πλαισίου διδασκαλίας του ΣΕΠ και φυσικά κατάρτιση και συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σχολικών επαγγελματικών συμβούλων.
Μια κατάλληλη διεπιστημονική ομάδα επαγγελματικού προσανατολισμού θα περιελάμβανε ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, εκπαιδευτικούς συμβούλους και γιατρούς. Ομάδα σαν αυτή θα μπορούσε να συνεργάζεται και να συντονίζεται στις δομές της με άλλες τοπικές ομάδες ΣΕΠ, να προσφέρει δωρεάν παροχή βασικών πληροφοριών και συμβουλευτικής αλλά και να αναπτύξει ειδική μέριμνα για τις ευπαθείς ομάδες της κοινωνίας όπως είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Τώρα το πότε και το πού θα υλοποιηθεί αυτό παραμένει άγνωστο.