Οι έφηβοι στη μεγαλύτερη πλειοψηφία λένε ψέματα, όπως συμβαίνει και με τα αθώα ψέματα που λένε οι μεγάλοι. Αποκρύπτουν τις πληροφορίες λέγοντας την μισή αλήθεια για να μη δημιουργήσουν εντάσεις, ή άλλες φορές για να διασφαλίσουν την συναισθηματική τους κατάσταση και να διαφυλάξουν την αυτονομία τους. Επίσης πολύ συχνό είναι και το ψέμα για να έχουν την επιβεβαίωση και την επικρότηση σε αυτά που λένε ότι κάνουν.
Όπως και να έχει, το ψέμα είναι μία συνηθισμένη συμπεριφορά στην εφηβεία. Τα προβλήματα όμως έρχονται όταν τα ψέματα γίνονται συστηματικά και φτάνουμε στο σημείο να μην γνωρίζουμε πότε ο έφηβος λέει την αλήθεια.
Ανάμεσα στις πολλές μάχες που καλείται ο γονέας να δώσει, είναι και αυτή της αντιμετώπισης των ψεμάτων. Γιατί οι έφηβοι λένε ψέματα;
Οι γονείς αισθάνονται νευριασμένοι, απογοητευμένοι, ανίκανοι πολλές φορές να αντιμετωπίσουν αυτή την κατάσταση και αυτό το συναίσθημα είναι απολύτως φυσιολογικό. Όσο δύσκολο και αν φαίνεται στην παρούσα φάση, μπορούμε να το δούμε σαν μία ευκαιρία για να αναπτύξουμε ισχυρότερους δεσμούς με τα παιδιά μας και να τους διδάξουμε την ακεραιότητα του χαρακτήρα.
Γιατί λένε ψέματα;
Παρόλο που αυτό μπορεί να φανεί παράξενο, το ψέμα είναι ένα κομμάτι της φυσιολογικής ανάπτυξης ενός εφήβου. Σε αυτή τη φάση της ζωής του προσπαθεί να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς προκειμένου να βρει τη δική του ταυτότητα. Μπορεί να χρησιμοποιεί το ψέμα:
- Για να μην μπει τιμωρία για κάτι που έκανε
- Για να προκαλέσει τους γονείς
- Γιατί αισθάνεται πως οι γονείς έχουν πολλές απαιτήσεις από εκείνον
- Γιατί περνά μία δική του, εσωτερική σύγκρουση
Υπάρχουν πολλές αιτίες για τις οποίες ένας έφηβος μπορεί να λέει ψέματα. Είναι προτιμότερο οι γονείς να αναζητούν το λόγο, παρά να νευριάζουν και να αντιδρούν. Ο έφηβος είναι κι αυτός άνθρωπος και οι άνθρωποι κάνουν λάθη στην προσπάθειά τους να προχωρήσουν στη ζωή.
Πώς να «αντιμετωπίσετε» αυτήν την κατάσταση
Παρακάτω αναφέρονται «στρατηγικές» προκειμένου να καταφέρουμε να σταματήσει ο έφηβος το ψέμα.
- Δημιουργήστε ένα φιλικό περιβάλλον.
Όταν ο έφηβος αποφασίσει να πει την αλήθεια, θα πρέπει να είναι σίγουρος ότι θα ακουστεί και θα έχει την υποστήριξη που θα ζητάει από τους γονείς. Έχοντας τον χώρο που χρειάζεται να πάρει τις δικές του αποφάσεις, μαθαίνει ότι δεν χρειάζεται να πει ψέματα προκειμένου να λύσει κάποιο πρόβλημα, να καταφέρει κάτι ή να γίνει πιο ανεξάρτητος. - Ζητήστε να ακούσετε την αλήθεια.
Όταν για πολλοστή φορά ακούσετε ένα ψέμα παρόλο που έχετε συζητήσει τους λόγους γιατί δεν πρέπει να λέει ψέματα, θα πρέπει να τους το υπενθυμίσετε. Εξηγήστε πόσο σημαντική είναι η αλήθεια και πόσο μεγάλο ρόλο παίζει το να την ξέρετε ολόκληρη! Δώστε την εναλλακτική να σας την πει γράφοντας ένα μήνυμα ή ένα γράμμα.
- Δείξτε ότι καταλαβαίνετε αν δεν λέει ολόκληρη την αλήθεια.
Όχι όμως με κριτικό ύφος. Μπορείτε να πείτε πως γνωρίζετε ότι έχει και συνέχεια στην ιστορία του διότι και τις προηγούμενες φορές που είχε πει κάποιο ψέμα, μιλούσε αργά, γρήγορα, κοιτούσε κάτω ή έπαιζε με τα χέρια του. Αυτό δείχνει στον έφηβο πως τον ξέρετε καλά, πράγμα που ισχυροποιεί τον δεσμό σας και τον πληροφορεί πως θέλετε να ακούσετε ολόκληρη την ιστορία.
- Βρείτε μαζί λύσεις.
Αυτό το βήμα προϋποθέτει να έχετε ακούσει την αλήθεια και ολόκληρη την ιστορία από τον έφηβο. Συζητήστε για το θέμα που τον απασχολεί και μείνετε δίπλα του με ηρεμία καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης.
- Καθιερώστε την τακτική «δεν ντρέπομαι, δεν προσβάλλω».
Στο σπίτι είναι σημαντικό να αισθάνεται ο έφηβος ότι δεν θα τον προσβάλλει κανείς και δεν θα τιμωρηθεί. Αλλιώς, αν δεν αισθάνεται άνετα, θα υποκύψει στο ψέμα ξανά. Είναι σημαντικό για εκείνον να δείχνετε ήρεμοι και να μην κριτικάρετε.
Πως μπορείτε να αποφύγετε τα ψέματα;
- Επιβεβαιώστε στο παιδί σας ότι το αγαπάτε ακόμα και αν έχει αποτύχει σε κάτι. Ό,τι και να συμβεί δεν θα αλλάξει η αγάπη σας για αυτό.
- Συζητείστε μαζί του τις συνέπειες ενός ψέματος. Ρωτήστε το αν έχει αναλογιστεί ότι μπορεί να βλάψει κάποιον με αυτή την συμπεριφορά και πώς αισθάνεται κάθε φορά που λέει ψέματα.
- Οι λέξεις “Εμπιστοσύνη” και “Ειλικρίνεια” πρέπει να ακούγονται συνεχώς κατά την περίοδο της εφηβείας. Πείτε στο παιδί σας «Αποκρύπτοντάς μου όλες τις πληροφορίες δεν μπορώ να σε βοηθήσω. Λέγοντάς μου ψέματα θα αρχίσω να χάνω την εμπιστοσύνη μου απέναντί σου»
- Τονίστε του πως οι συνέπειες ενός ψέματος μπορεί να είναι πιο σοβαρές από την ίδια την πράξη που προσπαθεί να αποκρύψει.
Πάντα πρέπει να συζητάμε με τον έφηβο και να προσπαθούμε να καταλάβουμε τους λόγους που έχει αυτή την συμπεριφορά. Με αυτόν τον τρόπο θα συμβάλουμε στο να σταματήσει ή έστω να μειώσει τη συχνότητα που λέει ψέματα. Και το μόνο σίγουρο είναι ότι και ο ίδιος ο έφηβος θα συνειδητοποιήσει ότι λέγοντας την αλήθεια, θα αισθάνεται πολύ καλύτερα με τον εαυτό του.